ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ;

Η ανθρώπινη μνήμη είναι μια νοητική διεργασία και μία από τις πιο σημαντικές λειτουργίες του εγκεφάλου. Προκύπτει από τις ενώσεις των συνάψεων μεταξύ των νευρώνων και ορίζεται ως η ικανότητα του να θυμάσαι. Υπάρχουν τρεις βασικές λειτουργίες, από τις οποίες προκύπτουν και τα 3 διαφορετικά είδη μνήμης.

Βασικές μνημονικές λειτουργίες:

Κωδικοποίηση: είναι η διαδικασία μέσω της οποίας γίνεται η επεξεργασία της πληροφορίας πριν την αποθήκευση. Η πληροφορία μπορεί να κωδικοποιηθεί με διαφορετικούς τρόπους: οπτικές, ακουστικές ή σημασιολογικές αισθητηριακές πληροφορίες, μέσω εικόνων, ήχων ή εμπειριών.
Παγίωση: είναι το επόμενο στάδιο μετά την κωδικοποίηση. Όταν η πληροφορία έχει ήδη κωδικοποιηθεί, μπορεί να αποθηκευθεί στη βραχύχρονη ή τη μακρόχρονη μνήμη.
Ανάκληση: είναι η τελική διεργασία της μνήμης, η οποία μας επιτρέπει να βρίσκουμε τις επιθυμητές πληροφορίες τη στιγμή που τις χρειαζόμαστε. Μέσω της μνήμης μπορούμε να ανακαλέσουμε πληροφορίες γεγονότων που έχουν κρατηθεί σαν αναμνήσεις από το παρελθόν.

Η μνήμη είναι μια πολύπλοκη διαδικασία, όπου, όμως, εντοπίζονται 3 τύποι με αντίστοιχες διαιρέσεις τους.

Είδη μνήμης:

Αισθητηριακή μνήμη: έχει την ικανότητα να καταγράφει για ένα σύντομο χρονικό διάστημα τις πληροφορίες που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας.

Στην αισθητηριακή μνήμη υπάρχουν δύο τύποι:

Η ηχητική μνήμη, που ονομάζεται και ακουστική αισθητηριακή, είναι υπεύθυνη για την αποθήκευση των πρώτων τμημάτων του ακουστικού ερεθίσματος. Αυτός ο τύπος μνήμης απαιτείται για να διεξαχθεί μια συζήτηση και επομένως για να μπορούμε να μιλάμε.
Η οπτική μνήμη, που ονομάζεται και οπτική αισθητηριακή, είναι υπεύθυνη για τη διατήρηση για ελάχιστο χρονικό διάστημα των εικόνων που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια μια οφθαλμικής εστίασης.

Λόγο αυτού του τύπου μνήμης μπορούμε να συλλαμβάνουμε την κίνηση των εικόνων και μπορούν αυτές να παραμένουν για λίγο στη μνήμη μας πριν εξαφανιστούν.

Βραχύχρονη μνήμη: που ονομάζεται επίσης και μνήμη εργασίας, συγκρατεί πληροφορίες από το περιβάλλον γύρω μας, αλλά με περιορισμένη χωρητικότητα. Οι πληροφορίες που αποκτώνται εξαφανίζονται μέσα σε περίπου 45 δευτερόλεπτα, εκτός αν αποθηκευθούν στη μνήμη με τη βοήθεια της λειτουργιάς της ανάκλησης.

Μακρόχρονη μνήμη: αυτό το είδος μνήμης μπορεί να αποθηκεύει πληροφορίες μόνιμα, έχοντας απεριόριστη δυνατότητα αποθήκευσης πληροφοριών.

Η μακρόχρονη μνήμη χωρίζεται στους παρακάτω τύπους:

Αντιληπτική μνήμη: είναι υπεύθυνη για την αποθήκευση πληροφοριών σε σχέση με γεγονότα όπως ονόματα, ημερομηνίες, κλπ.
Διαδικαστική μνήμη: είναι υπεύθυνη για την αποθήκευση των πληροφοριών για τις κινητικές δεξιότητες και διαδικασίες που εκτελούνται στο περιβάλλον. Οι αναμνήσεις αυτές αποθηκεύονται μέσω της εξάσκησης του πώς, παραδείγματος χάριν, χτενιζόμαστε, γράφουμε κλπ.
Επεισοδιακή μνήμη: αποθηκεύει (σε ορισμένες περιπτώσεις λεπτομερώς) τις εμπειρίες μας. Αυτός ο τύπος μνήμης μας επιτρέπει να θυμόμαστε εμπειρίες και επεισόδια που ζήσαμε σε ένα συγκεκριμένο μέρος.
Σημασιολογική μνήμη: αυτός ο τύπος μνήμης αποθηκεύει την απαραίτητη γνώση για την χρήση της γλώσσας, γεγονότα σχετικά με τον κόσμο και γενικές γνώσεις που συνήθως δεν βασίζονται στις δικές μας εμπειρίες.
Άδηλη μνήμη: αποθηκεύει μη συνειδητά πληροφορίες για συνήθειες και δεξιότητες, επιτρέποντας μας έτσι να μαθαίνουμε πώς να κάνουμε συγκεκριμένα πράγματα, όπως το να κάνουμε ποδήλατο, για παράδειγμα, χωρίς να έχουμε επίγνωση.
Έκδηλη μνήμη: αντίθετα από την άδηλη μνήμη, με αυτόν τον τύπο μνήμης έχουμε επίγνωση των πληροφοριών που θυμόμαστε. Η έκδηλη μνήμη αποθηκεύει πληροφορίες για γεγονότα, μάθησης και εμπειρίες που έχουμε ζήσει, για τις οποίες έχουμε πλήρη επίγνωση.

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΝΟΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΑΝΟΙΑ ΤΥΠΟΥ ALZHEIMER

Διάρκεια ζωής: Τα δεδομένα που αποθηκεύονται στη μνήμη, ενδέχεται να μειωθούν με την πάροδο του χρόνου. Αυτό είναι σημαντικό για την αισθητηριακή, τη βραχύχρονη και την μακρόχρονη μνήμη, επειδή πλέον δεν είναι κορεσμένες.
Προβλήματα πρόσβασης: Μερικές φορές δεν μπορούμε να έχουμε πρόσβαση στα περιεχόμενα της μνήμης μας, ειδικά εάν αγχωνόμαστε και παράγονται ορμόνες (γλυκοκορτικοειδή) που εμποδίζουν τη λειτουργία της μνήμης.
Αποβολή: Εμφανίζεται στην περίπτωση οδυνηρών και ενοχλητικών πληροφοριών, και αν υπήρξαν ακραίες ή τραυματικές καταστάσεις.
Από επιλογή:

Η πάροδος του χρόνου: Λόγω του γεγονότος ότι με το πέρασμα του χρόνου μειώνεται η χωρητικότητα της μνήμης.

Διαταραχή: Η χαμηλή νοημοσύνη του ατόμου, που του μείωνε πάντα την ικανότητα συγκέντρωσης.

Αποκλεισμός: Να λέει το άτομο «Το είχα στην άκρη της γλώσσας μου να το πω».

5.Από επιφόρτιση:

Ανάθεση εργασιών:όταν μας αναθέτουν πληροφορίες που δεν μας αφορούν ή μας δίνουν ιδέες που δεν είναι δικές μας.

Ευελιξία: Οι μνήμες επηρεάζονται από εξωτερικούς παράγοντες. Για παράδειγμα, δεν θυμόμαστε ξεκάθαρα τι συνέβη σε μια συγκεκριμένη ημέρα. Ωστόσο, όταν σας το λέει ένας φίλος, το θυμάστε αυτό καθαυτό, ακόμα και αν υπάρχουν λάθος πληροφορίες.

Προκατάληψη: Η μνήμη επηρεάζεται από την τρέχουσα κατάσταση του νου (συναισθήματα).

Αντοχή: Οι σταθερές αναμνήσεις, που θα θέλαμε να ξεχάσουμε

Μεταξύ των πιο συχνών συμπτωμάτων, συναντούμε:

“Το πρόσωπό σας μου φαίνεται οικείο”: Αυτό συμβαίνει όταν συναντήσουμε ένα πρόσωπο που γνωρίζουμε (ή πιστεύουμε ότι το γνωρίζουμε), αλλά είναι αδύνατο να το θυμηθούμε (ή να καθορίσουμε με ποιον μοιάζει) .

Ξεχνάτε το όνομα: Εμφανίζεται όταν αναγνωρίζουμε το πρόσωπο, αλλά δεν μπορούμε να θυμηθούμε το όνομά του.

Η αίσθηση ότι το γνωρίζουμε: Αυτή είναι η περίπτωση στην οποία πιστεύουμε ότι γνωρίζουμε κάτι ή κάνουμε κάτι, αλλά κατά τη στιγμή της επαφής ή της χρήσης, αυτή η γνώση χάνεται.

Φαινόμενο του “Είναι στην άκρη της γλώσσας μου “: Είναι στενά συνδεδεμένο με το προηγούμενο και είναι συγκεκριμένα η ανικανότητα να βρεθεί η σωστή λέξη για αυτό που εννοείται. Συμβαίνει συνήθως, εύρεση πολλών σχετικών ή συναφών εννοιών, αλλά δεν ταιριάζει ακριβώς σε αυτό που θέλουμε να πούμε.

Μεμονωμένα χρονικά περιστατικά: Όταν ξεχάσετε κάποια κομμάτια από κάτι ή τι συνέβη σε μια συγκεκριμένη περίοδο. Συνήθως συμβαίνει όταν δεν έχει συμβεί κάτι σχετικό εκείνο το χρονικό διάστημα ή κάνατε κάτι άλλο, κάποια άλλα καθήκοντα, την ώρα που συνέβη. Για παράδειγμα, όταν ξεχνάμε μέρος της συνηθισμένης διαδρομής προς το σπίτι μας: δεν θυμόμαστε πότε περνούσαμε από το συγκεκριμένο σημείο.

Παραποίηση μνήμης ή ψευδείς μνήμες: Μέσω της ψυχικής λειτουργίας δημιουργούνται /κατασκευάζονται μνήμες, για να γεμίσουν νοητικά κενά που υπάρχουν στη μνήμη. Αυτός ο τύπος διαταραχής τείνει να είναι ιδιαίτερα προβληματικός για το υποκείμενο και αξίζει ιδιαίτερη προσοχή από την ψυχολογία.

“Dejavu”: Είναι μια δυσκολία αναγνώρισης, κατά την οποία, έχουμε την αίσθηση ότι βιώνουμε αυτήν την κατάσταση του “αυτό που έχω ήδη δει” ή “αυτό που έχω ήδη ζήσει”, ακόμη και γνωρίζοντας ότι είναι η πρώτη φορά που το βλέπουμε ή το ζούμε. Με άλλα λόγια νιώθουμε σαν να το έχουμε ξανά βιώσει, ενώ μας είναι άγνωστο.

“Jamaisvu”: Είναι το αντίθετο από το προηγούμενο. Εδώ, αν και το άτομο γνωρίζει ότι έχει βιώσει μια συγκεκριμένη κατάσταση και το θυμάται, δεν έχει καμία αίσθηση ότι του είναι οικείο.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΚΑΤΑΛΛΗΛΑ ΓΙΑ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΝΟΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ:

Με την χρήση των Serious Games υπάρχει δυνατότητα βελτίωσης της μνήμης ή επιβράδυνση της φθοράς της. Διάφορες επιστημονικές έρευνες αποδεικνύουν ότι ορισμένες δραστηριότητες, όπως τα σταυρόλεξα και τα παζλ, αυξάνουν την ψυχική ευημερία και επομένως συμβάλλουν στη βελτίωση της σημασιολογικής μνήμης. Τα παιχνίδια ερωτήσεων και απαντήσεων, καθώς και αυτά που απαιτούν προσοχή και συγκέντρωση, συμβάλλουν στην ενεργοποίηση της σημασιολογικής μνήμης. Γενικά, κάθε είδους άσκηση ή δραστηριότητα, μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση των νοητικών λειτουργιών, αλλά μόνο εάν το άτομο έχει κίνητρο για αυτό.

Μερικές ενδιαφέρουσες τεχνικές για τη μνήμη εργασίας (τόσο για την εξάσκηση όσο και για τη βελτίωση της βραχύχρονης μνήμης και την διατήρηση αναμνήσεων της μακρόχρονης μνήμης) είναι οι εξής:

Επανάληψη αριθμών ή λέξεων.
Ομάδες εικόνων μνήμης.
Ομάδες λέξεων ή φράσεων.
Εργασίες για να θυμάστε γεγονότα και ειδήσεις.
Το να θυμάστε καθημερινές πράξεις, όπως τι φαγητό φάγατε ή τι έγινε την προηγούμενη μέρα.
Εξάσκηση μέσα από οπτικό και ακουστικό υλικού, όπως ένα τραγούδι ή μια φράση, που αφυπνίζει αναμνήσεις. Αυτό γίνεται με ασκήσεις που σχετίζονται με αναμνήσεις από την ζωή του ατόμου και ενέργειες που σχετίζονται με τα προσωπικά δεδομένα, όπως τα οικογενειακά ονόματα, ο αριθμός τηλεφώνου ή ο τόπος όπου ζούσαν.

Στο εκπαιδευτικό υλικό του AD-GAMING επιλέξαμε μερικά παιχνίδια που επιτρέπουν την εξάσκηση της λειτουργίας της μνήμης: