ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ?

Το σύνολο των νοητικών ικανοτήτων, που σας βοηθούν να κάνετε πράγματα καθημερινά, ονομάζεται εκτελεστική λειτουργία. Μια περιοχή του εγκεφάλου, ο λεγόμενος μετωπιαίος λοβός, είναι υπεύθυνος για τον έλεγχο αυτών των δεξιοτήτων και βρίσκεται στο ανώτερο εμπρόσθιο μέρος του εγκεφάλου, ακριβώς πίσω από το μέτωπο και συνεχίζει την ανάπτυξή του κατά την εφηβεία και την ενήλικη ζωή. Πολλές λειτουργίες του σώματος, ελέγχονται από το μετωπιαίο λοβό, οι οποίες καθορίζουν την κίνηση του σώματος (κινητική λειτουργία), τα συναισθήματα, την προσοχή, τα κίνητρα και άλλες λειτουργίες σκέψης, όπως η λήψη αποφάσεων, η κρίση, η αφηρημένη σκέψη και η επίτευξη στόχων.

Η εκτελεστική λειτουργία, είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη διαχείριση των δραστηριοτήτων και προέρχεται από τον επιχειρηματικό κόσμο. Με άλλα λόγια, ακριβώς όπως ένας διευθυντής αποφασίζει, ρυθμίζει και εποπτεύει τις επιχειρηματικές δραστηριότητες, οι μετωπιαίοι λοβοί είναι υπεύθυνοι για τις λειτουργίες του σώματος.

Η εκτελεστική λειτουργία, μας δίνει τη δυνατότητα να σχεδιάζουμε, να εστιάζουμε την προσοχή, να θυμόμαστε τις οδηγίες, να πραγματοποιούμε ένα σύνολο καθηκόντων. Ο εγκέφαλος λειτουργεί ακριβώς ως σύστημα ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας σε ένα πολυσύχναστο αεροδρόμιο. Με τη βοήθεια της εκτελεστικής λειτουργίας φιλτράρει τους περισπασμούς, δίνει προτεραιότητα στις εργασίες, ορίζει και επιτυγχάνει στόχους και ελέγχει τις παρορμήσεις.

Η εκτελεστική λειτουργία επιτρέπει στον εγκέφαλο να οργανώνει και να ελέγχει τις συμπεριφορές και τις πολλαπλές άλλες νοητικές λειτουργίες και να εκτελεί στοχευμένες ενέργειες.

Αυτό που είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε είναι ότι, οι άνθρωποι με μειωμένη ικανότητα στη μνήμη, έχουν συνήθως και μειωμένη εκτελεστική λειτουργία, ενώ ένα άτομο μπορεί να μην παρουσιάζει ελλείμματα μνήμης, αλλά μπορεί να παρουσιάζει προβλήματα, όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων και την εκτελεστική λειτουργία.

Η εκτελεστική λειτουργία εξαρτάται από τρεις τύπους λειτουργιών του εγκεφάλου: τη μνήμη εργασίας, την νοητική ευελιξία και την ικανότητα ελέγχου του εαυτού. Αυτές οι λειτουργίες είναι αλληλένδετες και για την επιτυχή εφαρμογή των δεξιοτήτων της εκτελεστικής λειτουργίας, χρειάζεται να είναι σε συντονισμό μεταξύ τους.

Η μνήμη εργασίας, ελέγχει την ικανότητά μας να μπορούμε να διαχειριστούμε πολλές πληροφορίες, σε σύντομο χρονικό διάστημα.
- Η νοητική ευελιξία, μας βοηθά να διατηρούμε ή να μετατοπίζουμε την προσοχή μας, ως απάντηση σε διαφορετικές εντολές ή να εφαρμόζουμε διαφορετικούς κανόνες σε διαφορετικά περιβάλλοντα.
- Ο αυτοέλεγχος, μας δίνει τη δυνατότητα να θέτουμε προτεραιότητες και να ελέγχουμε παρορμητικές ενέργειες.

Μερικοί άνθρωποι γεννιούνται με μειωμένη εκτελεστική λειτουργία. Επίσης, τα άτομα με διαταραχή υπερκινητικότητας και έλλειψης προσοχής, κατάθλιψη ή μαθησιακές δυσκολίες έχουν συχνά αδυναμίες σε αυτήν. Ένας τραυματισμός στο μπροστινό μέρος του εγκεφάλου, όπου βρίσκεται ο μετωπιαίος λοβός, μπορεί να μειώσει την ικανότητα του ατόμου να επικεντρώνεται σε μια εργασία. Προβλήματα μπορεί επίσης, να προκληθούν από τη νόσο Alzheimer ή τα εγκεφαλικά επεισόδια.

Η εκτελεστική λειτουργία μπορεί να χωριστεί σε δύο ομάδες:

Οργάνωση – Συγκέντρωση πληροφοριών και αξιολόγηση. Για παράδειγμα: προσοχή, προγραμματισμός, επίλυση προβλημάτων, μνήμη εργασίας, νοητική ευελιξία, αφηρημένη σκέψη, επιλογή σχετικών αισθητηριακών πληροφοριών.
Ρύθμιση – Αξιολόγηση του περιβάλλοντός σας και αλλαγή συμπεριφοράς ως απάντηση σε αυτό. Για παράδειγμα: έναρξη δράσης, αυτοέλεγχος, συναισθηματική ρύθμιση, παρακολούθηση εσωτερικών και εξωτερικών ερεθισμάτων, έναρξη και αναστολή της συμπεριφοράς που σχετίζεται με το περιβάλλον, λήψη αποφάσεων.

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΑΥΤΗ Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ?

Σε πρακτικό επίπεδο, οι διαταραχές στην εκτελεστική λειτουργία έχουν συσχετιστεί με διαταραχές στις καθημερινές δραστηριότητες, οι οποίες περιλαμβάνουν του να ντύνονται, την ικανότητα να τρέφονται, να κάνουν μπάνιο και άλλα. Με άλλα λόγια, οι εκτελεστικές λειτουργίες βοηθάνε στον σχεδιασμό και την κάλυψη των σωματικών αναγκών. Περιλαμβάνουν: τον έλεγχο, την εκκίνηση, τη διακοπή, τη ρύθμιση, την προσαρμογή στην αλλαγή, τον προγραμματισμό, τη διαμόρφωση ιδεών, την αποθήκευση πληροφοριών, τον έλεγχο των συναισθημάτων και τη αφηρημένη σκέψη. Επίσης, είναι μια λειτουργία που βοηθά τους ανθρώπους να διαχειρίζονται το χρόνο τους, να εφιστούν την προσοχή, να αλλάζουν εστίαση, να θυμούνται λεπτομέρειες και αποφεύγουν να κάνουν λάθη. Για παράδειγμα, για να πληρώσετε ένα λογαριασμό, η εκτελεστική λειτουργία περιλαμβάνει τα εξής:

♦ τι πρέπει να κάνετε (όπως το λογαριασμό που πρέπει να πληρώσετε)

♦ πόσο χρόνο θα κάνετε για το κάθε βήμα (βρείτε το βιβλίο επιταγών ή συνδεθείτε στην ιστοσελίδα για αυτόν τον λογαριασμό)

♦ πότε να μεταβείτε στο δεύτερο βήμα (όπως συμπληρώστε τις λεπτομέρειες στον έλεγχο ή στην ιστοσελίδα),

♦ πότε πρέπει να μεταβείτε στο επόμενο βήμα (όπως ο έλεγχος των αριθμών και των άλλων λεπτομερειών και στη συνέχεια να γράψτε το όνομά σας ) και

♦ πότε πρέπει να σταματήσετε (όπως να θέσετε το βιβλίο επιταγών ή να κλείσετε την ιστοσελίδα) και μετά να μεταβείτε σε μια διαφορετική δραστηριότητα.

Η ανατροφοδότηση σχετικά με την ποιότητα κάθε βήματος, μπορεί να οδηγήσει σε βελτιώσεις σε αυτό το βήμα. Όταν η εκτελεστική λειτουργία είναι μειωμένη, η συμπεριφορά των ανθρώπων είναι λιγότερο ελεγχόμενη. Αυτό μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα να:

Εργάζεστε ή να πηγαίνετε κάπου

Κάνετε τα πράγματα ανεξάρτητα

Διατηρείτε σχέσεις

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΝΟΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΑΝΟΙΑ ΤΥΠΟΥ ALZHEIMER

Η έρευνα έχει δείξει μείωση της εκτελεστικής λειτουργίας, καθώς οι άνθρωποι γερνούν. Σε περίπτωση ξαφνικής βλάβης των μετωπιαίων λοβών, όπως εγκεφαλικό επεισόδιο ή τραυματισμό της κεφαλής από πτώση, αυτοκινητιστικό ατύχημα ή αθλητική κάκωση, ενδέχεται να υπάρξει ξαφνική αλλά όχι προοδευτική απώλεια λειτουργιών, από αυτήν την περιοχή του εγκεφάλου. Τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με νόσο Alzheimer, συχνά χάνουν την ικανότητά τους να εκτελούν μια εργασία, επειδή δεν μπορούν να βάλουν προτεραιότητες, σε κάθε βήμα μιας δραστηριότητας.

Όταν υπάρχει μια αργή προοδευτική μείωση, όπως στη νόσο Αλτσχάιμερ ή σε άλλη σχετική διαταραχή της προοδευτικής μνήμης, ορισμένες μέρες η εκτελεστική λειτουργία μπορεί να είναι καλύτερη, ενώ άλλες μέρες μπορεί να είναι χειρότερη.

Μια νέα μελέτη αποδεικνύει ότι μετά τη μνήμη αρχίζει να μειώνεται η εκτελεστική λειτουργία. Είναι δηλαδή, η επόμενη νοητική λειτουργία που παρουσιάζει πτώση και μας προϊδεάζει για την εξέλιξη της ήπιας νοητικής διαταραχής προς ήπια άνοια.

Η εξασθενημένη εκτελεστική λειτουργία είναι κοινή στην άνοια, αλλά μπορεί επίσης να υπάρχει και στο πλαίσιο της μείωσης της ταχύτητας και της ικανότητας της επεξεργασίας πληροφοριών λόγω ηλικίας.

Υπάρχουν αποτελέσματα ερευνών, που δείχνουν ότι η εξασθένιση της εκτελεστικής λειτουργίας σε άτομα με ήπια άνοια, προηγείται της διαταραχής στην ικανότητα προσοχής, του λόγου και των κατασκευαστικών ικανοτήτων.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΚΑΤΑΛΛΗΛΑ ΓΙΑ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΝΟΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ:

Είναι δυνατή η χρήση των Serious Games, για να βελτιωθεί η εκτελεστική λειτουργία ή να επιβραδυνθεί η μείωσή της. Διάφορες επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι, ορισμένες δραστηριότητες όπως, το παιχνίδι Brain Age, το παιχνίδι Tetris και τα επιτραπέζια παιχνίδια βοηθούν στη βελτίωση της εκτελεστικής λειτουργίας. Εκτός από τα βιντεοπαιχνίδια, μερικές μελέτες δείχνουν ότι η σωματική άσκηση, μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της εκτελεστικής λειτουργίας σε άτομα με άνοια.

Στα εκπαιδευτικά υλικά του AD-GAMING επιλέξαμε για την βελτίωση της εκτελεστικής λειτουργίας: Virtual Garden, Supermarket, 3 D Flash Chess