Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ
Οι δυσκολίες στην ικανότητα υπολογισμού, είναι μια κοινή πρώιμη ένδειξη της νόσου Alzheimer (AD) (Martin et al., 2003).
Οι δεξιότητες υπολογισμού περιλαμβάνουν μια σειρά από διαφορετικές δεξιότητες, όπως το να θυμούνται και να ανακαλούν αριθμητικά γεγονότα και να εκτελούν αριθμητικούς υπολογισμούς. Όταν υπάρχει πρόβλημα στην λειτουργική ανεξαρτησία αυτών των ιδιαίτερων ικανοτήτων, καθώς και στους μηχανισμούς που μεσολαβούν σε κάθε ένα από αυτά, υπάρχει ένδειξη για άνοια. Όπως αναφέρεται σε μια μελέτη των Kulasonetal. (2016), οι μελέτες απεικόνισης του εγκεφάλου επεσήμαναν ότι, οι απλές αριθμητικές λειτουργίες ενεργοποιούν τον μετωπιαίο φλοιό, κροταφικής και βρεγματικής σύνδεσης (Kawashimaetal., 2005, &UchidaandKawashima, 2008). Η επίλυση αριθμητικών προβλημάτων, επιτυγχάνεται επίσης με πολλές νοητικές διαδικασίες, για παράδειγμα, αναγνώριση οπτικά αριθμών, και ελέγχου των κινήσεων των χεριών. Ο προμετωπιαίος φλοιός, ενεργοποιείται ακόμα και όταν επιλύονται πολύ απλά και εύκολα προβλήματα (Earnstetal., 2001 ).
Σύμφωνα με την πρώτη συστηματική αναφορά στις διαταραχές υπολογισμού (Grafmanetal., 1989), η επίκτητη Δυσαριθμησία (Dyscalculia) είναι η απώλεια της ικανότητας εκτέλεσης υπολογιστικών εργασιών, που προέρχονται από εγκεφαλική παθολογία (Girelli&Delazer 2001). Η Δυσαριθμησία έχει οριστεί ως μια επίκτητη διαταραχή στην υπολογιστική ικανότητα. Το αναπτυξιακό πρόβλημα στην απόκτηση αριθμητικών ικανοτήτων, από την άλλη πλευρά, αναφέρεται συνήθως ως αναπτυξιακή Δυσαριθμησία (Ardilaetal., 2002).
Ο Berger (1926) εισήγαγε τη διάκριση μεταξύ πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας δυσαριθμησίας . Η πρωτογενής δυσαριθμησία, οφείλεται στην απώλεια αριθμητικών εννοιών και στην αδυναμία κατανόησης ή εκτέλεσης βασικών αριθμητικών πράξεων. Η δευτερεύουσα δυσαριθμησία, αναφέρεται στα προβλήματα στον υπολογισμό που προέρχεται όμως από άλλα νοητικά ελλείμματα (π.χ. μνήμη, γλώσσα κ.λπ.). Επίσης, οι διαταραχές υπολογισμού θα μπορούσαν να σχετίζονται και να εξαρτώνται, από άλλα νοητικά ελλείμματα, όπως η αφασία, η δυσαλεξία και το δυσγραφία.
Οι Boller και Grafman (1983) ισχυρίζονται ότι, οι ικανότητες υπολογισμού μπορούν να επηρεαστούν αρνητικά, ως αποτέλεσμα διαφορετικών τύπων ελλειμμάτων. Πιστεύουν ότι, οι δεξιότητες υπολογισμού μπορούν να αλλάξουν, ως αποτέλεσμα της αδυναμίας να ονοματίσουν τους αριθμούς, των οπτικών-χωρικών δυσλειτουργιών, που παρεμβαίνουν στην χωρική οργάνωση των αριθμών και στην αδυναμία ανάκλησης μαθηματικών γεγονότων.
Η ικανότητα υπολογισμού αντιπροσωπεύει μια πολυπαραγοντική ικανότητα, συμπεριλαμβανομένης της λεκτικής και χωρικής μνήμης, της αίσθησης του σώματος και των εκτελεστικών λειτουργιών (Ardilaetal., 2002). Ωστόσο, πολλές έρευνες δείχνουν την ανεξαρτησία της, από άλλες νοητικές λειτουργίες (π.χ. γλώσσα, μνήμη) και την εσωτερική δομή της, συμπεριλαμβανομένων των πολλαπλών ανεξάρτητων παραγόντων (Girelli&Delazer, 2001).
Γενικά, υπάρχει μια ευρύτερη συμφωνία, ότι η ικανότητα υπολογισμού αντιπροσωπεύει έναν εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι και ελέγχονται σχεδόν σε οποιαδήποτε νευροψυχολογική αξιολόγηση (Ardilaetal., 2002). Οι ικανότητες υπολογισμού περιέχονται σε δοκιμασίες για την ευφυΐα (π.χ. WAIS-III, Wechsler, 1997) και στις περισσότερες διαδικασίες νευροψυχολογικής αξιολόγησης παγκοσμίως. Επιπλέον, συμπεριλαμβάνονται συχνά, στο Mini-MentalStateExamination (MMSE) (Folsteinetal., 1975) και σε άλλες σύντομες διαδικασίες νευροψυχολογικής εκτίμησης (π.χ., Neuropsi, Ostrosky κ.ά., 1997).
ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΑΥΤΗ Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ?
Τα ελλείμματα υπολογισμού μπορεί να εμφανιστούν νωρίς στην πορεία της νόσου Alzheimer και μπορούν να έχουν σημαντικές συνέπειες για την καθημερινή λειτουργία (Marsonetal., 2000). Επίσης, πολλά αποτελέσματα δείχνουν ότι, τα ελλείμματα στους υπολογισμύςί, μπορεί να επιδεινώσουν άλλες νοητικές λειτουργίες, όπως τη μνήμη εργασίας, στη φυσιολογική γήρανση καθώς και στην άνοια (Martinetal, 2003).
Επιπλέον, ο υπολογισμός είναι σημαντικός σε λειτουργικό επίπεδο, για τις καθημερινές συναλλαγές και αυτή η ικανότητα έχει ήδη ελαττωθεί σημαντικά σε άτομα με ήπια άνοια, σύμφωνα με τους Marsonetal. (2000). Πρόσφατη έρευνα για τη γήρανση, έχει δείξει τον ειδικό χαρακτήρα της υπολογιστικής ικανότητας ως ικανότητας υψηλότερης τάξης. Τα άτομα με ήπια άνοια,έχουν ελλείμματα σε πιο σύνθετες υπολογιστικές ικανότητες και μείωση στις περισσότερες χρηματοοικονομικές δραστηριότητες. Τα άτομα με μέτρια άνοια,παρουσιάζουν σοβαρή βλάβη σε όλες τις οικονομικές δραστηριότητες. Η υπολογιστική ικανότητα έχει βρεθεί, ως μια «ανώτερη» λειτουργία της καθημερινής ζωής (μαζί με τη χρήση του τηλεφώνου και του φαγητού), διαφοροποιημένη από τις «οικιακές» δραστηριότητες της καθημερινής ζωής (π.χ. προετοιμασία γεύματος, ψώνια και ελαφριά και βαριά οικιακή εργασία ) και τις “βασικές” δραστηριότητες της καθημερινής ζωής (π.χ. κολύμβηση, ντύσιμο, πεζοπορία).
Επιπλέον, η απώλεια της οικονομικής ικανότητας, έχει σημαντικές συνέπειες τόσο για τους ασθενείς με άνοια όσο και για τις οικογένειές τους. Τα άτομα με άνοια συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην πληρωμή λογαριασμών και την διαχείριση βασικών οικονομικών συναλλαγών. Μπορεί να λάβουν αποφάσεις που θέτουν σε κίνδυνο ακόμα και χρηματικά ποσά, που χρειάζονται για τη δική τους μακροχρόνια περίθαλψη ή που προορίζονται για διανομή στα μέλη της οικογένειας. Τα μέσα ενημέρωσης είναι γεμάτα με αναφορές ηλικιωμένων, που έχουν πέσει θύματα απάτης ως καταναλωτές. Τέλος, η απώλεια της χρηματοοικονομικής ικανότητας συνδέεται με σημαντικά ζητήματα νομικής ικανότητας.
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΝΟΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΑΝΟΙΑ ΤΥΠΟΥ ALZHEIMER
Σύμφωνα με αποδείξεις, τα προβλήματα πολλαπλασιασμού είναι περισσότερα σε άτομα με νόσο Alzheimer και βρέθηκε ότι συσχετίζονται με τη σοβαρότητα της νόσου (Marterer et al, 1996). Τα άτομα με νόσο Alzheimer, παρουσιάζουν ελλείψεις τόσο στις γραπτές όσο και στις προφορικές αριθμητικές δεξιότητες.
Οι ικανότητες υπολογισμού στη νόσο Alzheimer, μπορούν να επιδεινωθούν με ιεραρχικό τρόπο, ξεκινώντας με πιο σύνθετες αριθμητικές δεξιότητες και φτάνοντας σε πιο βασικές λειτουργίες, αν και έχει παρατηρηθεί και άτυπη διατήρηση των αριθμητικών δεξιοτήτων (Martin et al., 2003).
Σε άλλες μελέτες, οι ασθενείς σε πρώιμο στάδιο της ασθένειας είχαν ιδιαίτερες δυσκολίες στην εκτέλεση σύνθετων υπολογισμών, σε σύγκριση με την ανάλκηση αριθμητικών δεδομένων (Girelli&Delazer, 2001).
Συνοψίζοντας, διαφαίνονται διάφορες στις αριθμητικές διαταραχές ανάλογα με το στάδιο στην νόσο Alzheimer. Σε πρώιμο στάδιο, τα ελλείμματα μπορεί να περιορίζονται, είτε σε ικανότητες κωδικοποίησης, είτε σε ικανότητες υπολογισμού. Αν και γενικά, οι πολλαπλές δυσκολίες που παρουσιάζονται από ασθενείς με νόσο Alzheimer, μπορεί να είναι ποσοτικά και ποιοτικά παρόμοιες με τις αριθμητικές διαταραχές, που καθορίζονται από εγκεφαλικές εστιακές βλάβες, λίγα δεδομένα μπορούν να προσδιορίσουν τη δυσαριθμησία στην άνοια.
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΚΑΤΑΛΛΗΛΑ ΓΙΑ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΝΟΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ:
Τα SeriousGames που συνιστώνται, για την βελτίωση αυτής της νοητικής λειτουργίας είναι τα εξής:
Επιπλέον, η Math Research, είναι μια εφαρμογή όπου υπάρχουν διάφορες αριθμητικές ασκήσεις και καλείται το άτομο να τις ολοκληρώσει.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ardila, A., Rosselli, M. Acalculia and Dyscalculia (2002). Neuropsychology. Review, Vol. 12, No. 4, pp 179–231.
Berger, H. (1926). UberRechenstorungerbeiHerderkraunkunger des Grosshirns. Arch. Psychiatr. Nervenkr. 78: 236-263.
Boller, F., and Grafman, J. (1983).Acalculia: Historical development and current significance. BrainCogn. 2: 205-223.
Earnst, K., Wadley, V., Aldridge, T. Loss of financial ability in Alzheimer’s disease: the role of working memory. Aging Neuropsychol Cogn.2001;8:109-119.
Folstein MF, Folstein S, Mchugh PR (1975) Mini Mental State: a practical method for grading the cognitive state of patients for the clinician. J Psychiat Res 121:189–198.
Girelli, L. &Delazer, M. Numerical abilities in dementia (2001), Aphasiology, 15:7, 681-694 .
Grafman, J., Kampen, D., Rosemberg, J., Salazar, A.M., &Boller, F. (1989). The progressive breakdown of number processing and calculation ability: A case study. Cortex, 25, 121–133.
Henschen, S. E. (1925). Clinical and anatomical contributions on brain pathology. Arch. Neurol. Psychiatry 13: 226-249.
Kawashima R, Okita K, Yamazaki R, Tajima N, Yoshida H, Taira M, et al. Reading aloud and arithmetic calculation improve frontal function of people with dementia. J Gerontol A BiolSci Med Sci. 2005;60(3):380–4. doi: 10.1093/gerona/60.3.380.
Kulason, K., Nouchi, R., Hoshikawa, Y., Noda, M., Okada, Y., and Kawashima, R. (2016). The beneficial effects of cognitive training with simple calculation and reading aloud in an elderly postsurgical population: study protocol for a randomized controlled trial. Bio med. 17: 334.
Marson, DC., Sawrie, SM., Snyder, S., McInturff, B., Stalvey, T., Boothe, A., Aldridge, T., Chatterjee, A., Harrell, LE. Assessing financial capacity in patients with Alzheimer’s disease: a conceptual model and prototype instrument. Arch Neurol.2000;57:877-884.
Marterer, A., Danielczyk, W., Simanyi, M., & Fischer, P. (1996). Calculation abilities in dementia of Alzheimer’s type and in vascular dementia. Archives of Gerontology Geriatrics, 23(2), 189–197.
Martin, RC., Annis, SM., Darling, LZ., Wadley, V., Harrell, L., Marson, DC. (2003). Loss of calculation abilities in patients with mild and moderate Alzheimer disease.Archivesof Neurology.;60(11):1585-9.
Ostrosky, F., Ardila, A., and Rosselli, M. (1997). Neuropsi: Evaluación Neuropsicológica Breve en Español, Bayer, Mexico, DF.
Pesenti, M., Seron, X., & Van der Linden, M. (1994). Selective impairment as evidence for mental organisation of arithmetical facts: BB, a case of preserved subtraction? Cortex, 30, 661–671.
Uchida, S. & Kawashima, R. Reading and solving arithmetic problems improves cognitive functions of normal aged people: a randomized controlled study. Age (Dordr) 2008;30(1):21–9. doi: 10.1007/s11357-007-9044-x.
Wechsler, D. (1997). WAIS-III: Administration and Scoring Manual, The Psychological Corporation, San Antonio, TX.